Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że decyzja o podpisaniu intercyzy może mieć istotne skutki prawne dla przyszłych spadkobierców. W tym artykule przyjrzymy się wpływowi umowy majątkowej małżeńskiej na kwestie spadkowe i podpowiemy, jak najlepiej zabezpieczyć interesy swoje oraz swoich bliskich.
Jak działa dziedziczenie w małżeństwie bez intercyzy?
W przypadku, gdy małżonkowie nie podpisali intercyzy, ich majątek podlega zasadom wspólności ustawowej. Oznacza to, że wszystko, co zostało nabyte w trakcie trwania małżeństwa, wchodzi do majątku wspólnego.
Jeśli jeden z małżonków umiera, majątek wspólny nie podlega od razu dziedziczeniu w całości. Najpierw połowa tego majątku pozostaje przy żyjącym małżonku, ponieważ jest to jego część zgodnie z zasadą wspólności majątkowej. Dopiero druga połowa podlega podziałowi zgodnie z przepisami dziedziczenia ustawowego.
Zgodnie z polskim prawem, w pierwszej kolejności spadek dziedziczy:
- współmałżonek oraz dzieci (w równych częściach, ale małżonek nie może otrzymać mniej niż ¼ spadku),
- jeśli zmarły nie miał dzieci – małżonek oraz rodzice,
- jeśli zmarły nie miał dzieci ani żyjących rodziców – cały spadek przypada małżonkowi.
Wspólność majątkowa sprawia więc, że małżonek ma pewne zabezpieczenie, a majątek nie jest od razu dzielony na części równe z innymi spadkobiercami.
Najczęstsze mity na temat intercyzy i dziedziczenia
Intercyza, mimo że jest powszechnie stosowanym narzędziem prawnym, wciąż budzi wiele wątpliwości i nieporozumień. Wiele osób myśli o niej w sposób uproszczony lub błędnie przypisuje jej skutki, których w rzeczywistości nie ma.
Oto kilka najczęstszych mitów, które warto rozwiać.
Mit 1: „Intercyza oznacza, że współmałżonek nie dziedziczy”
To jedno z najczęstszych nieporozumień. W rzeczywistości podpisanie intercyzy nie powoduje automatycznej utraty prawa do spadku po współmałżonku. Intercyza reguluje jedynie stosunki majątkowe w trakcie trwania małżeństwa, a nie kwestie dziedziczenia, które są odrębnie uregulowane w Kodeksie cywilnym.
Oznacza to, że jeśli małżonkowie nie sporządzą testamentu, dziedziczenie odbywa się zgodnie z zasadami ustawowymi. Żyjący małżonek wciąż ma prawo do spadku. Co prawda w niektórych sytuacjach podpisanie intercyzy może sprawić, że udział spadkowy małżonka będzie mniejszy, niż gdyby intercyzy nie było, ale nie oznacza to całkowitego wykluczenia z dziedziczenia.
Mit 2: „Intercyza chroni przed zachowkiem”
Wiele osób zakłada, że skoro dzięki intercyzie nie ma wspólności majątkowej, to można całkowicie uniknąć wypłaty zachowku na rzecz uprawnionych spadkobierców. To jednak nieprawda.
Zachowek to instytucja prawna, która zabezpiecza najbliższych członków rodziny przed całkowitym pominięciem w spadku. Przysługuje on zstępnym (dzieciom, wnukom), małżonkowi oraz – w określonych sytuacjach – rodzicom zmarłego, jeśli byliby powołani do dziedziczenia ustawowego.
Jeśli intercyza spowodowała, że zmarły nie posiadał majątku wspólnego, a jedynie osobisty, to spadkobiercy wciąż mogą domagać się zachowku z tego majątku.
Intercyza może jednak mieć wpływ na wysokość zachowku, ponieważ eliminuje majątek wspólny, który w innym przypadku mógłby zwiększyć masę spadkową. Oznacza to, że warto połączyć intercyzę z innymi rozwiązaniami, np. darowiznami za życia lub zapisami windykacyjnymi, aby skutecznie zarządzać spadkiem.
Mit 3: „Intercyza wystarczy, by uregulować kwestie spadkowe”
Podpisanie intercyzy to tylko jeden z elementów planowania majątkowego. Nie oznacza, że wszystkie kwestie związane z dziedziczeniem zostaną automatycznie rozwiązane.
Wiele osób mylnie uważa, że skoro mają rozdzielność majątkową, to po ich śmierci majątek zostanie podzielony zgodnie z ich intencjami. Tymczasem bez testamentu dziedziczenie nadal odbywa się według zasad ustawowych, co może doprowadzić do sytuacji, w której majątek trafi w ręce osób, których zmarły nie chciałby uwzględnić w spadku.
Jak najlepiej zabezpieczyć majątek i dziedziczenie?
- Sporządzić testament – jasno określić, kto i w jakich proporcjach ma dziedziczyć,
- Rozważyć zapis windykacyjny – dzięki któremu konkretne składniki majątku mogą trafić do wskazanych osób,
- Dokonać darowizn za życia – co może zmniejszyć masę spadkową i wpłynąć na rozliczenia między spadkobiercami,
- Skonsultować się z prawnikiem – aby sprawdzić, jakie rozwiązania będą najkorzystniejsze w danej sytuacji.
Intercyza może znacząco wpłynąć na sposób dziedziczenia majątku, dlatego warto dobrze przemyśleć jej podpisanie. Sama w sobie nie rozwiązuje wszystkich kwestii związanych z dziedziczeniem – jej skutki powinny być analizowane w szerszym kontekście planowania sukcesyjnego. Takie świadome planowanie to inwestycja w spokój i bezpieczeństwo najbliższych – warto o tym pamiętać.
Jestem absolwentką Wydziału Prawa i Administracji na Uniwersytecie Warszawskim oraz członkiem Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie. Posiadam ponad 10 letnie doświadczenie w branży prawniczej. Specjalizuje się w prowadzeniu spraw z zakresu prawa karnego oraz prawa cywilnego ze szczególnym uwzględnieniem prawa rodzinnego. Zajmuje się kompleksową obsługą zarówno osób indywidualnych, jak i firm.
