Alimenty na byłego małżonka – kiedy i na jak długo sąd może je zasądzić?

Choć najczęściej kojarzymy alimenty z obowiązkiem utrzymywania dzieci, to w polskim prawie istnieje również możliwość zasądzenia alimentów na rzecz byłego małżonka. Kiedy i na jak długo sąd może zasądzić alimenty na byłego małżonka? Jakie są przesłanki, by uzyskać takie świadczenie? Kto i w jakich okolicznościach może liczyć na wsparcie finansowe po rozwodzie. Poniżej omawiam szczegółowo kwestie związane z alimentami na współmałżonka po rozwodzie, zarówno w kontekście formalnym, jak i praktycznym.

Podstawy prawne alimentów na małżonka po rozwodzie

Podstawą prawną do ubiegania się o alimenty na małżonka po rozwodzie są przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, a konkretnie artykuł 60. Przepis ten przewiduje dwa podstawowe scenariusze, w których były małżonek może dochodzić roszczenia alimentacyjnego:

• Rozwód bez orzekania o winie lub z winą obopólną – wówczas małżonek może ubiegać się o alimenty tylko wtedy, gdy popadł w niedostatek.
• Rozwód z orzeczeniem wyłącznej winy jednego z małżonków – w tym przypadku alimenty mogą zostać przyznane, jeśli sytuacja materialna małżonka niewinnego uległa pogorszeniu wskutek rozwodu, nawet jeśli nie znajduje się on w stanie niedostatku.

Kiedy sąd może zasądzić alimenty na małżonka?

Alimenty na małżonka po rozwodzie bez orzekania o winie

W przypadku rozwodu bez orzekania o winie lub z winą obopólną, alimenty na współmałżonka po rozwodzie mogą być zasądzone tylko wtedy, gdy jeden z byłych małżonków znajdzie się w niedostatku. Niedostatek oznacza sytuację, w której osoba nie jest w stanie samodzielnie zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych – takich jak mieszkanie, jedzenie, leczenie czy odzież.

Przykładowo, jeśli żona nie pracowała przez wiele lat, zajmując się domem i dziećmi, a po rozwodzie nie ma środków do życia ani możliwości szybkiego znalezienia zatrudnienia – sąd może orzec alimenty na żonę.

Alimenty na męża po rozwodzie z wyłącznej winy jednej strony

Jeśli sąd uzna, że jedna ze stron ponosi wyłączną winę za rozpad małżeństwa, a druga strona wskutek rozwodu znajduje się w gorszej sytuacji materialnej niż wcześniej, możliwe jest przyznanie alimentów nawet bez występowania niedostatku.

W praktyce oznacza to, że alimenty na męża po rozwodzie mogą zostać przyznane, jeśli np. mąż poświęcił się wspieraniu kariery żony, a po rozwodzie jego sytuacja materialna znacznie się pogorszyła – mimo że formalnie nie popadł w niedostatek.

Alimenty na byłego małżonka – jak długo mogą obowiązywać?

W przypadku rozwodu bez orzekania o winie lub z winą obopólną obowiązek alimentacyjny może trwać maksymalnie 5 lat od dnia uprawomocnienia się wyroku rozwodowego. Termin ten może zostać przedłużony przez sąd tylko w wyjątkowych sytuacjach, które muszą zostać szczegółowo uzasadnione.

Natomiast przy rozwodzie z wyłącznej winy jednego z małżonków alimenty mogą być zasądzone na dłuższy okres niż 5 lat, jeśli sąd uzna, że sytuacja materialna uprawnionego uległa znacznemu pogorszeniu wskutek rozwodu. Nie oznacza to jednak automatycznie obowiązku alimentacyjnego bezterminowego – czas trwania świadczeń zależy od indywidualnej oceny sądu i okoliczności sprawy.

Warto również pamiętać, że obowiązek alimentacyjny ustaje w momencie ponownego zawarcia małżeństwa przez osobę uprawnioną do alimentów. Może on także wygasnąć, jeśli zmienią się okoliczności życiowe stron, np. gdy były małżonek uzyska dochody pozwalające mu na samodzielne utrzymanie się.

Wysokość alimentów na żonę i męża – co wpływa na decyzję sądu?

Alimenty na żonę – wysokość świadczenia

W przypadku żony, która stara się o alimenty po rozwodzie, sąd bierze pod uwagę kilka czynników, m.in.:

• poziom życia, jaki strony prowadziły w trakcie małżeństwa,
• możliwości zarobkowe i majątkowe byłego męża,
• usprawiedliwione potrzeby żony (np. opieka zdrowotna, mieszkanie, edukacja),
• czy rozwód pogorszył jej sytuację finansową.

Wysokość alimentów dla żony będzie więc zależna nie tyle od jej faktycznych dochodów, co od realnych potrzeb oraz możliwości majątkowych i zarobkowych byłego małżonka. W praktyce może to oznaczać zarówno kilkaset złotych miesięcznie, jak i kilka tysięcy – w zależności od sytuacji.

Alimenty na męża – również możliwe

Coraz częściej pojawiają się także sprawy, w których alimentów po rozwodzie dochodzi mąż – szczególnie w sytuacjach, gdy to on był stroną ekonomicznie słabszą. Wysokość alimentów dla męża również ustalana jest indywidualnie i zależy od tych samych czynników co w przypadku kobiet.

Jak uzyskać alimenty od męża lub żony? Praktyczne wskazówki

Zbierz dokumentację

Aby zwiększyć szansę na przyznanie alimentów, należy przygotować odpowiednią dokumentację:

• potwierdzenia dochodów i wydatków,
• dowody na istnienie niedostatku lub pogorszenia sytuacji materialnej,
• dokumenty świadczące o stylu życia prowadzonym w trakcie małżeństwa.

Sporządź pozew o alimenty

Pozew o alimenty na współmałżonka po rozwodzie składa się do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania pozwanego. W pozwie należy szczegółowo opisać sytuację życiową, uzasadnić wysokość żądanych alimentów i dołączyć stosowne załączniki.

Rozważ mediację lub ugodę

W wielu przypadkach warto rozważyć ugodowe rozwiązanie sporu – np. poprzez mediację. Ugoda zawarta przed mediatorem, a zatwierdzona przez sąd, ma moc wyroku i może zaoszczędzić obu stronom stresu oraz kosztów postępowania.

Nie tylko dzieci mają prawo do alimentów – podsumowanie tematu

Alimenty na małżonka po rozwodzie to temat często pomijany w publicznej dyskusji, a jednak istotny i coraz częściej spotykany w praktyce sądowej. Prawo do alimentów może przysługiwać zarówno żonie, jak i mężowi, jeśli spełnione zostaną określone warunki. Złożone sprawy alimentacyjne często wymagają pomocy prawnika, który pomoże przeanalizować szanse na uzyskanie świadczenia i wesprze w procedurze sądowej.